-----------------------------------------------------------------
Deze e-mail is verzonden aan abonnees van de lijst
[log in to unmask]
Zie voor abonneren, adreswijzigen, opzeggen, zelf mailen, toegang archief
op:
http://www.astro.rug.nl/~nvws/asmetlst.htm
Met vriendelijke groet, Jan de Boer, secretaris KNVWS
(http://www.sterrenkunde.nl)
-----------------------------------------------------------------
P E R S B E R I C H T
Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie (NOVA)
---------------------------------------------------------------------------------------------------
Birmingham, 22 mei 2009
Niet-radiale trillingen in rode reuzen ontdekt
Astronomen hebben voor het eerst niet-radiale trillingen met een vrij lange
levensduur waargenomen in rode reuzen. Ze deden dit met behulp van
ultraprecieze metingen van de helderheidsvariaties in deze sterren. Het
resultaat, dat deze week in Nature is gepubliceerd, opent de weg naar
onderzoek aan de inwendige structuur van rode reuzen.
Een Europees team van astronomen, onder wie de Nederlandse sterrenkundige
Saskia Hekker (Universiteit van Birmingham / KU Leuven / Koninklijke
Sterrenwacht België), heeft de helderheid van rode reuzen gedurende vijf
maanden onafgebroken gemeten met de CoRoT-satelliet. Op basis van deze
metingen hebben zij kunnen aantonen dat de periodes van de
helderheidsvariaties, veroorzaakt door stertrillingen, over lange tijd
hetzelfde blijven. De aanwezigheid van niet-radiale trillingen kon worden
afgeleid uit de specifieke verhoudingen tussen de verschillende waargenomen
periodes.
Rode reuzen zijn ‘oudere’ sterren (de zon zal ook een rode reus worden) met
een grote, uitgezette en turbulente atmosfeer rondom een compacte kern. De
waargenomen trillingen zijn golven die ontstaan in de turbulente buitenste
lagen van de sterren (denk aan de lichte trillingen in een ketel met kokend
water) en zich door het sterinwendige verplaatsen. Hierdoor beweegt het
steroppervlak op en neer, wat we waarnemen als variaties in de helderheid.
Radiale trillingen bewegen door de hele ster heen en leiden ertoe dat het
steroppervlak in zijn geheel op en neer gaat. Niet-radiale trillingen
weerkaatsen op een bepaalde diepte in een ster, afhankelijk van de interne
structuur, en zorgen ervoor dat sommige delen van het steroppervlak opwaarts
bewegen, terwijl andere delen tegelijkertijd neerwaarts bewegen.
Saskia Hekker is blij met de behaalde resultaten: ”De aanwezigheid van ‘lang
levende’, niet-radiale trillingen betekent dat we de inwendige structuur van
rode reuzen veel uitgebreider kunnen bestuderen dan met alleen radiale
trillingen met een korte levensduur.”
Figuren:
http://www.astronomie.nl/nieuws/1345/niet-radiale_trillingen_in_rode_reuzen_ontdekt.html
zon-rodereus.jpg: Een schematische weergave van het verschil in kleur en
grootte tussen de zon en een rode reus. De rode reuzen die met CoRoT zijn
waargenomen, hebben een diameter die typisch 10 tot 12 keer groter is dan
die van de zon. De rode kleur komt door het koele oppervlak van de rode reus
van ongeveer 4500 graden. De zon is geler met een temperatuur van ongeveer
5800 graden.
puls2a.gif: Een schematische weergave van niet-radiale trillingen op een
steroppervlak. De rode delen bewegen neerwaarts, terwijl de blauwe delen
tegelijkertijd opwaarts bewegen. De zwarte punt geeft de rotatie as van de
ster weer en de dikke witte lijn de equator. Credit: John Telting
corot.jpg: Een impressie van de CoRoT-satelliet. Credit: CNES
|
