-----------------------------------------------------------------
Deze e-mail is verzonden aan abonnees van de lijst
[log in to unmask]
Zie voor abonneren, adreswijzigen, opzeggen, zelf mailen, toegang archief
op:
http://www.astro.rug.nl/~nvws/asmetlst.htm
Met vriendelijke groet, Jan de Boer, secretaris KNVWS
(http://www.sterrenkunde.nl)
-----------------------------------------------------------------
P E R S B E R I C H T
Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie (NOVA)
---------------------------------------------------------------------------------------------------
Utrecht, 25 maart 2009
Utrechtse promovenda vindt verklaring voor zwaar zwart gat in dubbelster
De Utrechtse sterrenkundepromovenda Selma de Mink heeft een verrassend
simpele verklaring gevonden voor het zware zwarte gat in de nauwe
dubbelster M33-X7, dat veel zwaarder is dan standaard-stermodellen
kunnen verklaren. De Mink heeft gekeken naar de mengprocessen in
dergelijke snel roterende, zeer nauwe dubbelsterren en concludeert dat
die ervoor zorgen dat de dubbelsterren niet uitzetten, maar klein
blijven, geen massa aan elkaar overdragen en op gewicht blijven. Haar
bevindingen worden binnenkort gepubliceerd in Astronomy & Astrophysics.
Het zwarte gat in M33-X7 in de Driehoeksnevel in het sterrenbeeld
Triangulum is het op een na zwaarste stellaire zwarte gat dat bekend
is, en stelde sterrenkundigen voor een raadsel. Alleen als de ster
waaruit het zwarte gat is gevormd, geen massa zou hebben verloren, zou
de massa kunnen worden verklaard. Maar dat correspondeert niet met de
modellen die voorspellen dat een ster met een begeleider op zo’n korte
afstand juist extra veel massa verliest door zwaartekrachtsinvloeden.
“We waren zeer verrast toen we ontdekten dat menging door rotatie in
dubbelsterren zulke grote gevolgen kan hebben”, licht De Mink toe.
“Dubbelsterren zijn ingewikkelde systemen. Binnen de snel roterende
sterren spelen zich complexe mengprocessen af.” De Minks promotor
prof. dr. Norbert Langer noemt het resultaat “veelbelovend” en hoopt
dat met deze nieuwe code ook raadsels rond andere dubbelsterren waarin
een zwart gat en een gewone ster om elkaar heen draaien, kunnen worden
opgelost.
Op
http://www.astronomie.nl/nieuws/1278/zwaar_zwart_gat_in_dubbelster_m33-x7_verklaard.html :
Figuur: m33x7_420.jpg. Een impressie van de dubbelster M33-X7 in het
melkwegstelsel M33 (Driehoeksnevel). De begeleidende ster behoort met
een massa van 70 keer die van de zon tot een van de allerzwaarste
sterren (weergegeven in blauw). Het zwarte gat bevindt zich in het
midden van een schijf materiaal (oranje in deze afbeelding) afkomstig
van de sterrenwind van zijn begeleider. Met een massa van 16 keer de
massa van de zon is dit zwarte gat het op een na zwaarste dat gevormd
is uit de ineenstorting van een ster. Alleen zwarte gaten in het
midden van melkwegstelses zijn zwaarder. De inzet is een combinatie
van een waarneming met de Hubble Space Telescope waarin de zware
sterren in de buurt van M33-X7 te zien zijn (als witte punten) en data
van NASA's Chandra Observatory, die de röntgenstraling afkomstig van
de schijf rond het zwarte gat weergeven (blauwe gloed). Om de
drieënhalve dag beweegt de begeleider voor het zwarte gat langs zodat,
als bij een zonsverduistering, tijdelijk minder röntgenstraling wordt
gezien. (Credits: illustratie - NASA/CXC/M.Weiss; röntgenbeeld - NASA/
CXC/CfA/P.Plucinsky et al.; optisch beeld - NASA/STScI/SDSU/J.Orosz et
al.)
www.jaarvandesterrenkunde.nl
|
