-----------------------------------------------------------------
Deze e-mail is verzonden aan abonnees van de lijst
[log in to unmask]
Zie voor abonneren, adreswijzigen, opzeggen, zelf mailen, toegang archief
op:
http://www.astro.rug.nl/~nvws/asmetlst.htm
Met vriendelijke groet, Jan de Boer, secretaris KNVWS
(http://www.sterrenkunde.nl)
-----------------------------------------------------------------
P E R S B E R I C H T
Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie (NOVA)
Netherlands Institute for Radio Astronomy (ASTRON)
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Amsterdam/Dwingeloo, 11 september 2008
Westerbork meet radiostraling van recente record-gammaflits
De jet van de recordgammaflits van 19 maart j.l., die ondanks de
afstand van 7,5 miljard lichtjaar even met het blote oog te zien is
geweest, was vrijwel recht op de aarde gericht. Dat is de uitkomst van
metingen met satellieten en observatoria van over de hele wereld,
waaronder de Nederlandse Westerbork Synthese Radio Telescoop. Een
internationaal team van 93 astronomen, onder wie Nederlandse
sterrenkundigen van de Universiteit van Amsterdam, ASTRON, de
Universiteit Leiden en JIVE, publiceert vandaag een artikel hierover
in Nature.
De zeer krachtige gammaflits (GRB 080319B) in het sterrenbeeld Boötes
werd op 19 maart 2008 gedetecteerd door de Amerikaanse Swift-
satelliet. Binnen 15 seconden werd de explosie zichtbaar met het blote
oog. In het Nature-artikel concluderen de astronomen dat de
buitengewone helderheid van de gammaflits is veroorzaakt door een jet
die met bijna de snelheid van het licht materiaal direct in de
richting van de aarde schoot.
De observaties over de hele breedte van het spectrum (van gamma-,
röntgen-, optisch-, infrarood- t/m radiostraling) startten een
halfuur voor de uitbarsting. De nagloeier is maandenlang gevolgd. De
waarnemingen met de Westerbork-telescoop begonnen een halve dag na de
explosie en de eerste resultaten waren zeer verrassend, aangezien de
bron aanvankelijk niet werd gevonden op radiofrequenties. “We stonden
voor een raadsel, maar besloten door te zoeken. Een paar dagen later
was de bron plotseling wel te zien”, zegt Alexander van der Horst,
postdoc bij NASA’s Marshall Space Flight Center, die de waarnemingen
met de Westerbork-telescoop leidde. Weer een paar dagen later was de
bron verdwenen. Volgens de Amsterdamse gammaflits-expert Prof. Ralph
Wijers was het Nederlandse team hierdoor compleet verrast. “Dit
onverwachte gedrag op radiofrequenties heeft grote gevolgen voor de
modellen die we gebruiken om deze extreme gebeurtenis te verklaren”,
aldus Wijers. “Het laat met name zien dat er veel meer energie in de
explosie zit dan alleen de in het begin zo opvallende jet, en stelt
ons in staat te meten hoe groot het gebied is dat radiostraling
uitzendt.”
Gammaflitsen zijn de krachtigste explosies in het heelal. Ze ontstaan
meestal wanneer extreem zware, snel roterende sterren aan het einde
van hun leven exploderen en een neutronenster of een zwart gat vormen,
dat krachtige jets naar buiten blaast. Het gas dat daarbij wordt
verhit, genereert een heldere nagloeier, die op sommige frequenties
nog maandenlang waarneembaar is.
Op
http://www.astronomie.nl/nieuws/1053/westerbork_meet_radiostraling_van_recente_record-gammaflits.html :
Beeld: naked_eye_grb_animation.jpg: Dit figuur laat zien hoe de
recordgammaflits van 19 maart 2008 door astronomen verklaard kan
worden: een zware ster is aan het einde van zijn leven gekomen en
explodeert. Hierbij schiet hij materie met bijna de lichtsnelheid de
ruimte in, in een jet die vrijwel recht op de aarde staat gericht.
Credit: NASA/Swift/Cruz deWilde.
Meer beeld:
http://www.nasa.gov/mission_pages/swift/bursts/naked_eye_telecon.html
|
