P E R S B E R I C H T

Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie (NOVA)
---------------------------------------------------------------------------------------------------
Dwingeloo/Leiden 18 februari 2010

Ook de geboorte van zware sterren wordt door magneetvelden gecontroleerd

Astronomen, onder wie de Leidse promovendus Kalle Torstensson en Dr. Huib
Jan van Langevelde van JIVE, hebben met behulp van de MERLIN-radiotelescoop
laten zien dat magneetvelden ook een belangrijke rol spelen bij de geboorte
van zware sterren. Dat magneetvelden erg belangrijk zijn bij de vorming van
lichtere sterren zoals onze zon, was al bekend. De nieuwe studie laat zien
dat de manier waarop zware en lichte sterren worden gevormd, veel meer op
elkaar lijkt dan eerder werd gedacht. Het team, onder leiding van Dr. Wouter
Vlemmings van de Universiteit van Bonn, publiceert het onderzoek deze week
in het tijdschrift ‘Monthly Notices of the Royal Astronomical Society’.

Zware sterren met een massa van meer dan acht keer die van de zon, zijn van
cruciaal belang voor de vorming van sterren, planeten en het leven in het
heelal. Hoewel ze zeldzaam zijn, bestieren ze de samenstelling en de
evolutie van de interstellaire materie in de Melkweg en zijn ze
verantwoordelijk voor de productie van zware elementen als ijzer. De vraag
hoe deze zware sterren zijn gevormd, is moeilijk te beantwoorden. Astronomen
dachten altijd dat straling en turbulentie hierin dominante factoren zijn,
en dat het vormingsproces van zware sterren hierdoor heel anders zou
verlopen dan dat van lichtere sterren zoals onze zon.

Vlemmings en collega’s zijn er nu als eersten in geslaagd een 3-dimensionaal
magnetisch veld waar te nemen rond de schijf van de zware protoster (ster in
wording) Cepheus A HW2. Cepheus A, op 2300 lichtjaar afstand van de aarde,
bevindt zich in een van de dichtstbijzijnde moleculaire wolken waar zware
sterren worden gevormd. In eerdere observaties van dit object werd de
stofschijf ontdekt vanwaaruit gas op de protoster HW2 valt. In het nieuwe
onderzoek hebben de astronomen ontdekt dat het magneetveld verrassend
regelmatig en sterk is. Dat impliceert dat het magneetveld bepaalt hoe
materie wordt overgebracht van de schijf naar de groeiende protoster.

“Met onze nieuwe techniek kunnen we voor het eerst de 3D-structuur meten van
een magneetveld rond een zware protoster”, legt co-auteur Huib Jan van
Langevelde uit. “We zien dat de structuur heel veel gelijkenis vertoont met
de structuur zoals die wordt verondersteld rond veel lichtere sterren.”

De onderzoekers gebruikten de MERLIN-telescoop om radiogolven met een
golflengte van zo’n 5 cm te zien, die zijn versterkt door
methanol-moleculen. Deze methanol-moleculen, de simpelste
alcohol-verbinding, zijn gevonden in een regio rond de zware stofschijf rond
HW2, die in grootte ons zonnstelsel met een factor tien overtreft. Zulke
straling heet een ‘maser’, een kosmische laser die microgolven uitzendt. Het
magneetveld geeft slechts een zwak signaal uit in het ‘methanol-gebied’,
maar het is sterk genoeg om de conclusie van de studie te onderbouwen.


Beeld: Een artistieke impressie van het magnetische veld rond de jonge zware
ster Cepheus A HW2 en de de stroom van materie die langs de lijnen van het
magnetische veld op de protostellaire schijf valt. (credit: Tobias Maercker)
in
http://www.astronomie.nl/nieuws/1610/ook_de_geboorte_van_zware_sterren_wordt_door_magneetvelden_gecontroleerd.html

-----------------------------------------------------------------
Deze e-mail is verzonden aan abonnees van de lijst [log in to unmask]
Zie voor abonneren, adreswijzigen, opzeggen, zelf mailen, toegang archief op:
http://www.astro.rug.nl/~nvws/asmetlst.htm
-----------------------------------------------------------------