ASTRO-EN-METEO Archives

Koninklijke Nederlandse Vereniging voor Weer- en Sterrenkunde.

ASTRO-EN-METEO@LIST.RUG.NL

Options: Use Forum View

Use Monospaced Font
Show Text Part by Default
Show All Mail Headers

Message: [<< First] [< Prev] [Next >] [Last >>]
Topic: [<< First] [< Prev] [Next >] [Last >>]
Author: [<< First] [< Prev] [Next >] [Last >>]

Print Reply
Subject:
From:
Jan Allerd de Boer <[log in to unmask]>
Reply To:
Jan Allerd de Boer <[log in to unmask]>
Date:
Sat, 12 Dec 2009 22:14:06 +0100
Content-Type:
text/plain
Parts/Attachments:
text/plain (71 lines)
-----------------------------------------------------------------
Deze e-mail is verzonden aan abonnees van de lijst
[log in to unmask]
Zie voor abonneren, adreswijzigen, opzeggen, zelf mailen, toegang archief
op:
http://www.astro.rug.nl/~nvws/asmetlst.htm

Met vriendelijke groet, Jan de Boer, secretaris KNVWS
(http://www.sterrenkunde.nl)
-----------------------------------------------------------------
P E R S B E R I C H T

Europese Zuidelijke Sterrenwacht (ESO)
---------------------------------------------------------------------------------------------------
Amsterdam/Garching, 30 november 2009

Zwart gat lijkt eigen sterrenstelsel te ‘bouwen’

Wat was er eerder, de allesverslindende superzware zwarte gaten die materie
opslokken of de enorme sterrenstelsels waarin ze zich bevinden? Uit recente
ESO-waarnemingen van een ‘dakloos’ zwart gat is een geheel nieuw scenario
naar voren gekomen: zwarte gaten ‘bouwen’ wellicht hun eigen sterrenstelsel.
Dit zou kunnen verklaren waarom de massa van zwarte gaten groter is in
sterrenstelsels die meer sterren bevatten. Het onderzoeksresultaat is
gepubliceerd in een paper in Astronomy & Astrophysics.

“De ‘kip-of-ei-vraag’ (wat was er eerder, het sterrenstelsel of zijn zwarte
gat) is momenteel een van de meest besproken onderwerpen in de astrofysica”,
zegt eerste auteur David Elbaz. “Onze onderzoeksresultaten duiden erop dat
superzware zwarte gaten stervorming kunnen bewerkstelligen en zo hun eigen
sterrenstelsel ‘bouwen’."

De astronomen kwamen tot deze opmerkelijke conclusie door de quasar
HE450-2958 uitgebreid te observeren. Dit eigenaardige object, zo’n vijf
miljard lichtjaar van ons verwijderd, is de enige quasar waarvan nog geen
bijbehorend sterrenstelsel is gedetecteerd.

Tot nu toe vermoedde men dat het sterrenstelsel waarin deze quasar zich
bevindt, schuilgaat achter enorme hoeveelheden stof. Daarom maakten de
astronomen mid-infraroodopnamen met ESO’s Very Large Telescope in Chili. Op
die golflengte schijnen stofwolken heel helder en zijn ze gemakkelijk te
detecteren. Die stofwolken vonden de astronomen niet, maar ze ontdekten wel
een ogenschijnlijk niet-verwant sterrenstelsel in de buurt van de quasar,
dat aan de lopende band sterren produceert, ongeveer 350 per jaar. Dat is
honderd keer zoveel als gebruikelijk voor sterrenstelsels in het nabije
heelal.

Eerdere waarnemingen lieten zien dat het begeleidende sterrenstelsel onder
vuur ligt: de quasar spuugt een 'jet' hoogenergetische deeltjes en een
stroom snel bewegend gas naar zijn metgezel. Deze injectie van materie en
energie in het sterrenstelsel kan betekenen dat de quasar wellicht zelf de
stervorming veroorzaakt en daarbij zijn eigen sterrenstelsel creëert; in dat
scenario zou het sterrenstelsel zijn gevormd uit gaswolken die zijn geraakt
door de krachtige jets van de quasar.

“De twee objecten zullen in de toekomst zeker samensmelten: de quasar
beweegt met een snelheid van slechts enkele tienduizenden kilometers per uur
en hun onderlinge afstand is slechts 22 duizend lichtjaar,” zegt Elbaz.
“Hoewel de quasar nu nog ‘naakt’ is, zal hij uiteindelijk ‘gekleed’ zijn,
zodra hij met zijn sterrijke metgezel is versmolten. Hij zal dan
uiteindelijk in een sterrenstelsel wonen, net als andere quasars.”

Toekomstige instrumenten, zoals de Atacama Large Millimeter/submillimeter
Array, de European Extremely Large Telescope en de NASA/ESA/CSA James Webb
Space Telescope kunnen op zoek gaan naar dergelijke objecten die nog verder
weg liggen en zo het verband onderzoeken tussen zwarte gaten en de vorming
van sterrenstelsels in het verre heelal.

beeld:
http://www.astronomie.nl/nieuws/1537/zwart_gat_lijkt_eigen_sterrenstelsel_te_‘bouwen’.html

ATOM RSS1 RSS2