P E R S B E R I C H T

Europese Zuidelijke Sterrenwacht (ESO)
---------------------------------------------------------------------------------------------------
Garching bei München, 16 maart 2010

Jupiters Grote Rode Vlek ‘gloeit’ – Wetenschappers nemen kijkje in de
grootste storm van ons zonnestelsel

Nieuwe warmtebeelden van ESO’s Very Large Telescope (VLT) en andere
grote telescopen laten voor het eerst kolkende warme lucht en koudere
regio’s in de Grote Rode Vlek op de planeet Jupiter zien. Daarmee
kunnen wetenschappers de eerste gedetailleerde weerkaart maken van het
binnenste van deze gigantische storm, met temperatuur, wind, luchtdruk
en kleursamenstelling.

“Dit is het eerste gedetailleerde kijkje binnenin de grootste storm
van het zonnestelsel”, zegt Glenn Orton, die het team van astronomen
leidde dat het onderzoek heeft gedaan. “ We dachten ooit dat de Grote
Rode Vlek een vlakke en grote ovaal was, zonder veel structuur, maar
dit nieuwe resultaat toont aan dat er sprake is van een uiterst
complex systeem.”

De waarnemingen laten zien dat het meest rode gedeelte van de vlek
correspondeert met een warme kern binnenin de voor de rest koude
storm. De beelden vertonen donkere banen aan de rand van de storm,
waar gassen afdalen in de diepere regionen van de planeet. De
resultaten, die wetenschappers een idee geven van de
circulatiepatronen binnen het storm-systeem, worden gepubliceerd in
een paper in het tijdschrift Icarus.

De Grote Rode Vlek op Jupiter wordt al sinds de 19e eeuw op
verschillende manieren continu geobserveerd. De vlek, iets ten zuiden
van Jupiters evenaar, heeft een gemiddelde temperatuur van -160 graden
Celsius en is zo groot dat er drie aardes inpassen.

De warmtebeelden zijn gemaakt met het VISIR-instrument [1] op ESO’s
Very Large Telescope in Chili en de National Astronomical Observatory
van de Japanse Subaru Telescope in Hawaï. De beelden borduren voort op
de opnames die zijn gemaakt door NASA’s Galileo ruimtesonde in de late
jaren ’90. Samen met opnamen van de diepe wolkenstructuur door de 3-
meter NASA Infrared Telescope Facility op Hawaï, zijn er nu beelden
beschikbaar die wat betreft de warmtedetails vergelijkbaar zijn met
optische foto’s van de NASA/ESA Hubble Ruimtetelescoop.

Met VISIR kunnen astronomen de temperatuur, aërosolen (zwevende
druppeltjes en stofjes ) en ammoniak in en om de storm in kaart
brengen. Daarmee wordt duidelijk hoe  het weer en de
circulatiepatronen veranderen in de storm, zowel ruimtelijk (in 3D)
als in tijd. Uit de jarenlange waarnemingen van VISIR en die van de
andere observatoria blijkt dat de storm ongelooflijk stabiel is,
ondanks de turbulentie, de omwentelingen en de bijna-ontmoetingen met
anticyclonen (kernen van hoge druk) die de rand van het stormsysteem
beïnvloeden.

“Een van de meest intrigerende bevindingen is dat het oranje-rode
centrale deel van de vlek zo’n 3 tot 4 graden warmer is dan zijn
omgeving”, zegt eerste auteur Leigh Fletcher. “Het temperatuurverschil
lijkt misschien niet zo groot, maar het is voldoende om de
stormcirculatie, normaalgesproken tegen de klok in, om te buigen naar
een zwakke klokgewijze circulatie in het binnenste van de storm. Ook
op andere delen van Jupiter blijkt de temperatuurverandering voldoende
te zijn om de windsnelheid te veranderen en de wolkenpatronen in de
gordels en zones te beïnvloeden”.

“Dit is de eerste keer dat er een nauw verband gezien is tussen
omgevingsfactoren zoals temperatuur, wind, druk en samenstelling, en
de kleuren van de Grote Rode Vlek”, zegt Fletcher. “Hoewel we kunnen
speculeren, weten we nog steeds niet zeker welke elementen en
processen de diep-rode kleur veroorzaken, maar we weten nu wel die
gerelateerd is aan veranderingen in de omgevingsfactoren, direct in
het oog van de storm.

Afbeeldingen:
http://www.eso.org/public/netherlands/press-rel/pr-2010/pr-10-10.html

www.astronomie.nl

-----------------------------------------------------------------
Deze e-mail is verzonden aan abonnees van de lijst [log in to unmask]
Zie voor abonneren, adreswijzigen, opzeggen, zelf mailen, toegang archief op:
http://www.astro.rug.nl/~nvws/asmetlst.htm
-----------------------------------------------------------------