P E R S B E R I C H T

Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie (NOVA)
-----------------------------------------------------------------------
Utrecht, 23 oktober 2007
Het raadsel van de baan van Sirius is opgelost

Sirius A, de helderste ster aan de nachtelijke hemel, vormt samen met
het kleine zwakke sterretje Sirius B een dubbelster. De zwaartekracht
zorgt ervoor dat ze in een baan rond elkaar draaien. Tot voor kort
was het voor sterrenkundigen een raadsel waarom de baan van Sirius de
vorm heeft van een afgeplatte ellips. De getijdewerking, die bij het
aarde-maan-systeem eb en vloed veroorzaakt, zou ervoor gezorgd moeten
hebben dat de baan van Sirius A en B cirkelvormig is. Sterrenkundige
Axel Bonacic Marinovic van de Universiteit Utrecht beschrijft in zijn
proefschrift, waarop hij op 31 oktober promoveert, een nieuw model
dat het raadsel van de baan van Sirius verklaart.

Lang geleden was Sirius B een rode reuzenster, vele malen helderder
dan Sirius A. Rode reuzen verliezen veel massa, in de vorm van een
sterrenwind. Elke keer als Sirius A in de buurt kwam van Sirius B,
verloor deze extra veel massa. Bonacic Marinovic berekende dat dit
ongelijkmatige massaverlies ertoe kon leiden dat de baan
excentrischer werd, als een steeds platter wordende ellips. Dit
effect blijkt zo sterk te zijn, dat het tegen de getijdewerking in
kan gaan. Nadat de rode reus zijn volledige mantel had verloren,
bleef een witte dwerg over: het zwakke sterretje Sirius B dat we nu
waarnemen. De baan bleef echter ellipsvormig.

Het model van Bonacic Marinovic is het eerste dat de baan van Sirius
en van vele andere tot nu toe onbegrepen excentrische dubbelsterren
kan verklaren. Sirius is, na de zon, de helderste ster aan de hemel,
en staat ook vrij dichtbij, in het sterrenbeeld Grote Hond op 8,6
lichtjaar afstand.


Beeld: De dubbelster Sirius, bestaande uit een heldere ster (Sirius
A) en een zwakke begeleider (Sirius B)
staat op http://www.astronomie.nl/index.php?comp=721