P E R S B E R I C H T

Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie (NOVA)
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Leiden, 9 juli 2008

Subsidie voor behoud Leids Sterrewachtarchief

Het Nationaal Conserveringsprogramma Metamorfoze heeft € 100.000
toegezegd voor het conserveren en digitaliseren van het archief van de
Leidse Sterrewacht uit de periode 1830-1940. Het betreft een
samenwerkingsproject van de faculteit Wis- en Natuurkunde en de
Universiteitsbibliotheek Leiden. De subsidie komt niet lang na de
toekenning van de miljoenensubsidie voor de restauratie van de oude
sterrewacht in de binnenstad van Leiden.

Nederlandse astronomen behoorden de afgelopen anderhalve eeuw tot de
absolute wereldtop. De Leidse Sterrewacht speelde (en speelt) hierin
een belangrijke rol. Het Sterrewachtarchief is de belangrijkste bron
voor de geschiedenis van de moderne Nederlandse astronomie. Het geeft
een unieke kijk achter de schermen van de wetenschap: niet alleen van
het onderzoek, maar ook van de bestuurlijke en financiële gang van
zaken.

De kern van het archief bestaat uit de collecties van Frederik Kaiser
(1808-1872, grondlegger van de moderne Leidse Sterrewacht) en Willem
de Sitter (1872-1934, directeur van de Sterrewacht vanaf 1918 en
pionier van de moderne kosmologie). Daarnaast zijn er stukken van H.G.
van de Sande Bakhuyzen en Ejnar Hertzsprung, en van hun medewerkers en
studenten (onder wie Jan Oort). De Leidse astronomen hadden intensief
contact met vooraanstaande wetenschappers uit de hele wereld. Het
archief bevat brieven van onder anderen Einstein, Lorentz, Kapteyn,
Lemaître, Leverrier en Quetelet.

Het archief ligt momenteel op de Sterrewacht. Het zal worden
geïnventariseerd, gedigitaliseerd en verpakt in zuurvrije dozen.
Hierna zal het naar de Universiteitsbibliotheek worden overgebracht,
waar het veilig en onder geklimatiseerde omstandigheden wordt bewaard.
Het archief blijft beschikbaar voor onderzoek. Er bestaat veel
belangstelling voor, zowel nationaal als internationaal. De inventaris
en de digitale afbeeldingen worden toegankelijk via Bijzondere
Collecties Digitaal (http://disc.leidenuniv.nl).

Metamorfoze is een nationaal programma voor het behoud van het
papieren erfgoed. Het wordt gecoördineerd door de Koninklijke
Bibliotheek en het Nationaal Archief en gefinancierd door het
Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.

Foto zie
http://www.astronomie.nl/nieuws/997/subsidie_voor_behoud_leids_sterrewachtarchief.html:
Vijf belangrijke pioniers van de algemene relativiteitstheorie.
Van links naar rechts: Albert Einstein, A.S. Eddington, Paul
Ehrenfest, H.A. Lorentz en Willem de Sitter. De Sitter  was één van de
eersten die de astronomische consequenties van de nieuwe theorie
onderzocht. Daarmee was hij een van de grondleggers van de moderne
kosmologie. Bovendien speelde hij een sleutelrol in de verspreiding
van de kennis van de theorie naar de Angelsaksische wereld. Het
archief bevat uitgebreide correspondentie tussen deze wetenschappers,
waaronder 18 brieven van Einstein. De foto is gemaakt in de Leidse
Sterrewacht op 26 september 1923.