P E R S B E R I C H T

Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie (NOVA)

------------------------------------------------------------------------

Leiden, 22 januari 2008

Kleine planeet vernoemd naar Willem de Zwijger

De planetöide (kleine planeet) met nummer 12151 draagt vanaf deze
maand de naam Oranje-Nassau. Hij is op voordracht van Dr. Ingrid van
Houten-Groeneveld van de Leidse Sterrewacht vernoemd naar Stadhouder
Willem I (1533-1584), prins van Oranje-Nassau en leider van de
Nederlandse opstand tegen het Spaanse gezag. Willem de Zwijger komt
daarmee in een select gezelschap van Nederlandse wetenschappers,
ontdekkingsreizigers, schrijvers en anderen wier naam reeds eerder op
deze manier is vereeuwigd in het zonnestelsel.

Kleine planeten zijn rotsachtige objecten die voor het merendeel
bewegen in banen om de zon, gelegen tussen de banen van de planeten
Mars en Jupiter. Er zijn vele honderdduizenden kleine planeten. De
allergrootste hebben diameters van enkele honderden kilometers, maar
het grootste deel van de gecatalogiseerde planetoïden heeft
afmetingen van slechts enkele kilometers. De planetoïde (12151)
Oranje Nassau is geen uitzondering. Hij lijkt ongeveer vijf kilometer
groot te zijn, maar dat kan ook wel een paar kilometer meer of minder
zijn. Hij beweegt bijna tweeëneenhalf keer verder van de  zon dan de
aarde, en hij doet drie jaar en negen maanden over een omloop om de
zon. Hij bevindt zich op dit moment in het sterrenbeeld Steenbok,
maar is met een helderheid van 18,8 magnituden slechts met een
krachtige astronomische telescoop te zien.

Bij hun ontdekking krijgen planetoïden een voorlopige aanduiding.
Wanneer er voldoende plaatsbepalingen aan de hemel zijn en hun baan
door het zonnestelsel nauwkeurig is vastgesteld, krijgen ze een
definitief nummer. Een speciale commissie van de Internationale
Astronomische Unie kan dan ook een officiële naam toekennen, vaak op
voordracht van de oorspronkelijke ontdekker van het object. De naam
‘Oranje-Nassau’ is door deze commissie aan planetoïde 12151 toegekend
op voordracht van Dr. Ingrid van Houten-Groeneveld, als emerita
verbonden aan de Leidse Sterrewacht. De kleine planeet (12151) Oranje-
Nassau is al op 25 maart 1971 ontdekt door C.J. van Houten, I. van
Houten-Groeneveld en T. Gehrels als object 1220 T-1 op fotografische
platen die zij op de Amerikaanse sterrenwacht van Mount Palomar
hadden opgenomen. Het duurde echter meer dan dertig jaar voor zijn
baan voldoende goed bekend was.

Prins Willem zal nooit vermoed hebben dat zijn naam nog eens aan een
hemellichaam verbonden zou worden. Wellicht vernam hij tijdens zijn
leven iets over de revolutionaire theorie van Copernicus (1473-1543),
die niet de  aarde maar de zon in het middelpunt van het
planetenstelsel plaatste. Maar de bewegingswetten van de planeten
moesten bij zijn dood nog door Kepler (1571-1630) worden afgeleid. En
het zou nog eeuwen duren voordat de eerste planetöide (1) Ceres in
1801 werd ontdekt.

Overigens is Oranje-Nassau niet de eerste kleine planeet die een naam
ontleent aan het Nederlandse vorstenhuis. De grootmoeder en moeder
van Koningin Beatrix zijn geëerd met de 63 km grote planetoïde (392)
Wilhelmina en de bijna even grote (816) Juliana. Ook de vader is
vernoemd met (2643) Bernhard, maar deze planetoïde is weer niet
groter dan (12151) Oranje-Nassau.

http://www.astronieuws.nl/NL-plan.html

baan: http://ssd.jpl.nasa.gov/sbdb.cgi?sstr=12151&orb=1