ASTRO-EN-METEO Archives

Koninklijke Nederlandse Vereniging voor Weer- en Sterrenkunde.

ASTRO-EN-METEO@LIST.RUG.NL

Options: Use Forum View

Use Monospaced Font
Show Text Part by Default
Show All Mail Headers

Message: [<< First] [< Prev] [Next >] [Last >>]
Topic: [<< First] [< Prev] [Next >] [Last >>]
Author: [<< First] [< Prev] [Next >] [Last >>]

Print Reply
Subject:
From:
Jan Allerd de Boer <[log in to unmask]>
Reply To:
Jan Allerd de Boer <[log in to unmask]>
Date:
Sat, 12 Dec 2009 22:09:00 +0100
Content-Type:
text/plain
Parts/Attachments:
text/plain (74 lines)
-----------------------------------------------------------------
Deze e-mail is verzonden aan abonnees van de lijst
[log in to unmask]
Zie voor abonneren, adreswijzigen, opzeggen, zelf mailen, toegang archief
op:
http://www.astro.rug.nl/~nvws/asmetlst.htm

Met vriendelijke groet, Jan de Boer, secretaris KNVWS
(http://www.sterrenkunde.nl)
-----------------------------------------------------------------
P E R S B E R I C H T

Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie (NOVA)
---------------------------------------------------------------------------------------------------
Garching/Nijmegen, 17 november 2009

Astronomen zien uitdijende kandidaat-voorloper van type Ia supernova

Met behulp van ESO’s Very Large Telescope hebben astronomen de eerste
‘stop-motion’-film gemaakt van een nogal ongebruikelijke, uitdijende
gas-mantel van een vampier-ster, die in november 2000 explodeerde na
materie van zijn begeleidende ster te hebben opgeschrokt. Hiermee
konden de afstand en de intrinsieke helderheid van het object worden
bepaald. Het dubbelstersysteem is waarschijnlijk een voorloper-ster
van een type Ia supernova, waarnaar lang is gezocht.

De onderzoeksresultaten worden gepresenteerd in Astrophysical Journal
van 20 november. De Nijmeegse astronomen Paul Groot en Gijs Nelemans
maken deel uit van het team.

Het dubbelstersysteem V445 Puppis in het sterrenbeeld Achtersteven is
de eerste en tot nu toe enige nova (een stersysteem dat een
plotselinge uitbarsting vertoont) waarbij in de spectra alleen maar
helium te zien is, en geen spoor van waterstof. “Dit is cruciaal,
omdat we weten dat type Ia supernovae ook geen waterstof bevatten,”
zegt co-auteur Danny Steeghs van de universiteit van Warwick,
Engeland. Na de nova-uitbarsting in 2000 werd V445 Puppis 250 keer
helderder en slingerde een grote hoeveelheid materie de ruimte in.

De astronomen maakten gedurende twee jaar zeer gedetailleerde opnamen
van V445 Puppis met behulp van de NACO adaptieve optiek techniek van
de Very Large Telescope van de Europese Zuidelijke Sterrenwacht in
Chili. De beelden laten een zandloper-vormige uitdijing van de nova-
schil zien. De schil is met 24 tot 30 miljoen kilometer per uur de
ruimte in geslingerd in de nova-explosie. “Deze beelden zijn echt
alleen mogelijk met de unieke adaptieve optiek techniek van de VLT,
waarmee we de storende invloed van de atmosfeer corrigeren”, benadrukt
de Nijmeegse astronoom Paul Groot.

Type Ia supernovae doen zich voor in dubbelstersystemen waarin een
witte dwerg - het uitgebrande overblijfsel van een ster zoals de zon -
gas opvangt van een begeleidende ster. Als de witte dwerg zwaarder dan
1,4 keer de massa van de zon wordt, ontbrandt er koolstof in het
centrum van deze witte dwerg en ontploft deze. Het type witte-dwerg-
dubbelstersysteem waarin supernovae type Ia ontploffen is onbekend.

Door de NACO-beelden te combineren met data van andere telescopen
konden de astronomen de afstand tot V445 Puppis berekenen – ongeveer
25.000 lichtjaar van de zon – en de intrinsieke helderheid – meer dan
10.000 keer helderder dan de zon. Dit impliceert dat de witte dwerg in
dit systeem een hoge massa heeft en tegen zijn fatale limiet aanzit,
terwijl hij tegelijkertijd nog op hoge snelheid wordt gevoed door zijn
begeleider. “Of V445 Puppis uiteindelijk zal exploderen als een
supernova, of dat de huidige nova-uitbarsting die mogelijkheid heeft
uitgesloten door te veel materie terug de ruimte in te slingeren is
nog onduidelijk”, zegt eerste auteur Patrick Woudt van de University
van Kaapstad. “Maar we hebben hier een zeer goede kandidaat voor een
toekomstige type Ia supernova!”

Beeld: De uitdijende schil rond V445Puppis (Credit: ESO/P.A. Woudt)

Meer afbeeldingen en video’s op:
http://www.eso.org/public/outreach/press-rel/pr-2009/pr-43-09.html

ATOM RSS1 RSS2