Persbericht JIVE

Astronomen brengen 'baby-quasar' in kaart

Radioastronomen hebben in een 'baby-quasar' een onverwachte structuur
gevonden. Deze structuur is waargenomen met de zeer gevoelige telescopen van
het Europese VLBI Netwerk (EVN). De resultaten van deze waarneming zijn
gepubliceerd in Astronomy and Astrophysics.

Quasars zijn de krachtigste energiebronnen in het heelal. Ze lijken op
sterren, maar ze bevinden zich op veel grotere afstand van de aarde. Door
deze afstand kunnen we met radiotelescopen quasars zien zoals ze er
miljarden jaren geleden uitzagen, toen het heelal nog veel jonger was. De
baby-quasar is een paar jaar geleden ontdekt en nu met tien radiotelescopen
in Europa (inclusief de Westerbork Telescoop), China en Zuid-Afrika verder
onderzocht.

De quasar, genaamd J1427+3312, op een golflengte van 18 cm. De dubbele
morfologie en het radiospectrum impliceren dat de leeftijd van de quasar een
paar duizend jaar is

In de quasar zijn twee structuren te zien die ongeveer 480 lichtjaar bij
elkaar vandaan liggen. Deze structuur, samen met een kenmerkend steil
radiospectrum, is typisch voor jonge quasars. Wat de quasar zo interessant
maakt, is de extreem grote afstand. Hij ligt zo ver weg van ons
melkwegstelsel dat het licht dat hij uitstraalt er meer dan 13,5 miljard
jaar over heeft gedaan om ons te bereiken. Dit is meer dan 90% van de
leeftijd van het  heelal. Met andere woorden, het beeld dat met de
telescopen is verkregen, is waargenomen op een moment dat het heelal
anderhalf miljard jaar oud was. Dit komt overeen met het tijdstip waarop het
heelal jonger was dan 10% van zijn huidige leeftijd.

De quasar ligt heel dicht bij de zogenaamde 'Middeleeuwen' van het heelal.
Dit is een fase in de ontwikkeling van het heelal waarin het universum zoals
het er nu uitziet, met zijn verscheidenheid aan melkwegstelsels, sterren en
planeten, is gevormd. Speciaal voor deze fase wordt de volgende generatie
radiotelescopen gebouwd: de LOFAR telescoop (de Low Frequency Array) en de
SKA (de Square Kilometre Array).

Zsolt Paragi, Senior Support Scientist van JIVE legt uit: 'Met de tien
telescopen in Europa, China en Zuid-Afrika konden we een zeer gevoelig beeld
krijgen, iets dat een paar jaar geleden nog niet mogelijk was. De gegevens
van de tien telescopen werden bij JIVE met een snelheid van 10 gigabit per
seconde teruggespeeld. Dit is ongeveer vergelijkbaar met duizend dvd's die
tegelijkertijd worden afgespeeld'.

Leonid Gurvits, hoofd Space Science bij JIVE (Joint Institute for VLBI in
Europe), noemt de  baby-quasar een 'krachtige vuurtoren die we op een dag
zullen gebruiken om met de nieuwe generatie radiotelescopen terug te kijken
in de tijd. Het vinden van deze jonge quasar op zo'n vroeg moment in het
kosmologisch tijdperk is als het ontdekken van één van de zeven
wereldwonderen: de vuurtoren van Alexandrië, nog in perfecte staat!'


Zie voor illustratie: http://www.jive.nl/press_release_J1427.html