P E R S B E R I C H T

Europese Zuidelijke Sterrenwacht (ESO)
---------------------------------------------------------------------------------------------------
Amsterdam/Garching, 16 december 2009

Astronomen vinden superaarde met dikke atmosfeer en ijskern

Astronomen hebben een tweede superaarde ontdekt waarvan ze de massa en
grootte hebben kunnen bepalen. Die geven belangrijke aanwijzingen over
de structuur van deze exoplaneet. Het is ook de eerste superaarde waar
een atmosfeer is gevonden. De exoplaneet, die draait rond een kleine
ster op slechts 40 lichtjaar afstand, is belangrijk in de zoektocht
naar bewoonbare werelden. GJ1214b heeft een massa van zes keer die van
de aarde en bestaat waarschijnlijk voor een groot deel uit ijs. Het
oppervlak lijkt kokend heet en de planeet is omgeven door een dikke
atmosfeer die de planeet onbewoonbaar maakt voor leven zoals we dat op
aarde kennen.

De ontdekking van de planeet bij de lage-massa ster GJ 1214 wordt
morgen gepubliceerd in Nature. Het is de tweede keer dat de
planeetovergang van een superaarde is ontdekt, na de recente
ontdekking van de planeet Corot-7b. Een overgang vindt plaats wanneer
een planeet gezien vanaf de aarde precies voor zijn ster langs beweegt
en daarbij een piepklein beetje van het sterlicht verduistert. De
nieuw ontdekte planeet is ongeveer zes keer zo zwaar als de aarde en
2,7 keer zo groot, ongeveer half zo groot als de ijsgiganten Uranus en
Neptunus.

Hoewel de massa van GJ1214b gelijk is aan die van Corot-7b, is hij
veel groter. Dit suggereert dat de samenstelling van de twee planeten
verschillend is. Corot-7b heeft waarschijnlijk een rotsachtige kern en
zou bedekt kunnen zijn met lava, terwijl astronomen denken dat GJ1214b
voor driekwart bestaat uit ijs en verder uit silicium en ijzer.

GJ1214b draait in 38 uur om zijn moederster, op een afstand van slecht
twee miljoen kilometer – zeventig keer dichter bij zijn ster dan de
afstand van de aarde tot de zon. “Omdat de planeet zo dicht bij zijn
moederster staat, heeft hij een oppervlaktetemperatuur van ongeveer
200 graden Celsius, te heet voor water in vloeibare vorm”, zegt David
Charbonneau, eerste auteur van de paper.

Toen de astronomen de grootte van GJ1214b vergeleken met theoretische
planeetmodellen, ontdekten ze dat GJ1214b veel groter is dan de
modellen voorspelden. Het bleek dat de planeet een atmosfeer heeft van
200 kilometer dik. “Door deze atmosfeer, die veel dikker is dan die
van de aarde, is er een hoge druk en geen licht, zodat leven zoals wij
dat kennen er onmogelijk is”, zegt Charbonneau, “maar deze
omstandigheden zijn wel erg interessant, omdat er bepaalde complexe
chemische reacties kunnen plaatsvinden.”

“ GJ1214b biedt de eerste mogelijkheid om een nieuwgevormde atmosfeer
van een exoplaneet te bestuderen, omdat de planeet te heet is om lange
tijd een atmosfeer vast te houden”, voegt teamlid Xavier Bonfils toe.
“We kunnen zelfs met de huidige faciliteiten zijn atmosfeer
onderzoeken, omdat de planeet relatief dichtbij staat.”

De planeet is ontdekt tijdens het Mearth-project, waarbij 2000 lage-
massa-sterren worden geobserveerd om te kijken of er planeten omheen
bewegen. De astronomen gebruikten de uiterst gevoelige HARPS-
spectrograaf op ESO’s 3,6 meter telescoop op La Silla in Chili om te
bevestigen dat het inderdaad om een planeet gaat en om zijn massa te
berekenen. HARPS is door zijn ongeëvenaarde stabiliteit en precisie ’s
werelds meest succesvolle speurder naar kleine exoplaneten.

Beeld: Artistieke impressie van exoplaneet GJ1214b rond zijn moederster
op
http://www.astronomie.nl/nieuws/1556/astronomen_vinden_superaarde_met_dikke_atmosfeer_en_ijskern.html

Meer afbeeldingen: http://www.eso.org/public/news/eso0950/

www.jaarvandesterrenkunde.nl





--------------------------------------------------------------------------------


>
>
>
>

-----------------------------------------------------------------
Deze e-mail is verzonden aan abonnees van de lijst [log in to unmask]
Zie voor abonneren, adreswijzigen, opzeggen, zelf mailen, toegang archief op:
http://www.astro.rug.nl/~nvws/asmetlst.htm
-----------------------------------------------------------------