-----------------------------------------------------------------
Deze e-mail is verzonden aan abonnees van de lijst
[log in to unmask]
Zie voor abonneren, adreswijzigen, opzeggen, zelf mailen, toegang archief
op:
http://www.astro.rug.nl/~nvws/asmetlst.htm
Met vriendelijke groet, Jan de Boer, secretaris KNVWS
(http://www.sterrenkunde.nl)
-----------------------------------------------------------------
P E R S B E R I C H T
Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie (NOVA)
---------------------------------------------------------------------------------------------------
München, 23 september 2009
Eerste ALMA-antenne naar grote hoogte in Chileense Andes
De eerste schotel van de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA)
is naar de 5000 meter hoge Chajnantor-hoogvlakte gebracht in het Chileense
Andes-gebergte. Het 100 ton zware gevaarte is met een speciaal gebouwd
tranportvoertuig, genaamd Otto, vervoerd naar de Array Operations Site, waar
door de extreem droge lucht ideale condities bestaan voor sterrenkundige
waarnemingen.
De omstandigheden op de Chajnantor-hoogvlakte zijn niet zo ideaal om te
verblijven; er is maar half zoveel zuurstof als op zeespiegelniveau. Om die
reden worden de ALMA-schotels geassembleerd en getest op de Operations
Support Facility die op 2900 meter ligt. Vanuit dit basiskamp is de antenne
naar 5000 meter hoogte getransporteerd.
ALMA-directeur Thijs de Graauw noemt het transport van de eerste antenne
“een huzarenstuk, waarmee de geboorte van ‘s werelds meest ambitieuze aardse
observatorium weer een stap dichterbij is gekomen”.
ALMA wordt het grootste en hoogst gelegen observatorium ter wereld. Na
voltooiing zal het bestaan uit 66 schotelantennes: 54 schotels met een
middellijn van 12 meter (voor de helft gebouwd in Noord-Amerika en voor de
andere helft in Europa) en 12 Japanse schotels met een middellijn van 7
meter. ALMA gaat het heelal waarnemen op (sub)millimetergolflengten, en zal
naar verwachting veel nieuwe informatie opleveren over de geboorte van
sterrenstelsels, sterren en planeten.
De Europese ALMA-projectmanager Wolfgang Wild prijst de inbreng van de
internationale partners aan ALMA. “De schotel die nu naar boven is gebracht,
is door Japan geproduceerd, het transportvoertuig is Europees en de
ontvangstapparatuur in de antennes Noord-Amerikaans, Europees en Aziatisch.”
De ALMA-antenne is op de hoogvlakte op een docking-station gezet en
aangesloten op het stroom- en glasvezelnetwerk. Dat is met een
nauwkeurigheid van enkele millimeters gebeurd. De antennes zijn zo ontworpen
dat ze bestand zijn tegen de extreme weercondities op Chajnantor, met
temperaturen van +20 tot -20 graden Celsius.
De 66 schoteleantennes komen verspreid over de hoogvlakte te staan over een
afstand van maximaal 18,5 kilometer, en vormen tezamen een gigantische
telescoop. De antennes kunnen met de grote transportvoertuigen worden
verplaats en herschikt voor diverse soorten waarnemingen.
Begin 2010 zullen er drie antennes op hun plek staan. De eerste
wetenschappelijke observaties zullen naar verwachting in de tweede helft van
2010 plaatsvinden. Het licht dat ALMA gaat opvangen, komt van de oudste en
verste objecten in het heelal: wolken van gas en stof waarin nieuwe sterren
worden geboren, en verre sterrenstelsel aan de ‘rand’ van het waarneembare
heelal. Dit deel van het universum is relatief onontgonnen op submillimeter
golflengten. Dit soort waarnemingen vereist extreem droge lucht en zeer
geavanceerde ontvangers in de telescoopschotels.
ALMA is een project waarin Europa, Noord-Amerika en Oost-Azië deelnemen, in
samenwerking met Chili. De Europese Zuidelijke Sterrenwacht ESO is de
Europese partner in dit mondiale project. Nederland is een van de 14
deelnemers in ESO. ESO beheert de grote telescopen in het noorden van Chili,
waaronder de Very Large Telescope op Mount Paranal.
Op
http://www.astronomie.nl/nieuws/1444/eerste_alma-antenne_naar_grote_hoogte_in_chileense_andes.html :
Beeld: Otto rijdt ALMA-antenne omhoog
www.astronomie.nl
www.jaarvandesterrenkunde.nl
|
