-----------------------------------------------------------------
Deze e-mail is verzonden aan abonnees van de lijst
[log in to unmask]
Zie voor abonneren, adreswijzigen, opzeggen, zelf mailen, toegang archief
op:
http://www.astro.rug.nl/~nvws/asmetlst.htm

Met vriendelijke groet, Jan de Boer, secretaris KNVWS
(http://www.sterrenkunde.nl)
-----------------------------------------------------------------



P E R S B E R I C H T

Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie (NOVA)

---------------------------------------------------------------------------------------------------

Leiden, 17 september 2009

Bizar tollende dubbelster verklaart 30 jaar oud raadsel

Een internationaal team onder leiding van Leidse sterrenkundigen heeft
ontdekt waardoor de twee sterren van dubbelster DI Hercules zo bizar
om elkaar heen bewegen. De twee sterren, die in 10 dagen om elkaar
heen draaien, liggen zeer verrassend allebei op hun kant met hun
draaiingsas bijna 90 graden uit het lood, wat niet voor mogelijk werd
gehouden. Het verklaart de rare baanbewegingen die al 30 jaar geleden
voor deze dubbelster waren waargenomen, en die zelfs voor Einstein’s
relativiteitstheorie ooit een probleem vormden. De onderzoekers
publiceren hun resultaat donderdag 17 september in Nature.

De dubbelster, DI Herculis, staat op een afstand van 2000 lichtjaar in
het sterrenbeeld Hercules. Al in het begin van de jaren tachtig van de
vorige eeuw zijn er afwijkende baanbewegingen voor deze sterren
gevonden, die ogenschijnlijk in strijd zijn met de
relativiteitstheorie van Einstein. De relativiteitstheorie voorspelt
dat de oriëntatie van de ster- en planeetbanen in de loop van de tijd
verandert, een effect dat voor het eerst in 1915 door Albert Einstein
werd verklaard voor de baan van Mercurius. Dit betekende toen een
grote doorbraak voor zijn relativiteitstheorie. Voor DI Herculis
bleken de berekeningen voor dit effect niet te kloppen, waarna is
geopperd dat Einstein’s theorieën misschien niet gelden onder de
extreme omstandigheden van deze dubbelster.

De Leidse onderzoekers hebben nu ontdekt waardoor deze discrepantie
wordt veroorzaakt, en hebben daarmee het 30 jaar oude raadsel
opgelost. “De oorzaak is dat beide sterren zeer ver uit het lood
staan, en zelf met hun draaingsas bijna onder een haakse hoek ten
opzichte van het baanvlak staan”, zegt Simon Albrecht, de Leidse oud-
promovendus die sinds kort met een prestigieuze NWO Rubicon fellowship
aan het Massachusetts Institute of Technology (MIT) werkt. “Door de
snelle rotatie van de sterren zijn deze afgeplat in een richting
vrijwel loodrecht op het baanvlak. Deze bizarre configuratie zorgt
ervoor dat het relativistische effect wordt tegengewerkt”, aldus
Albrecht.

“Alhoewel het oude raadsel hiermee de wereld is uitgeholpen, zitten we
wel met een nieuw probleem”, zegt mede-onderzoeker Ignas Snellen. “Hoe
komt het dat deze sterren op deze vreemde manier rondtollen? We hebben
een redelijk inzicht in het ontstaan van dubbelstersystemen, maar we
verwachten dat de rotatie-assen van beide sterren en de baan-as
dezelfde richting opstaan.” Het antwoord ligt mogelijk in een nog niet
waargenomen derde ster in hetzelfde systeem, die de banen van de twee
andere sterren heeft verstoord. Nieuw onderzoek zal dit moeten
uitwijzen.

Op
http://www.astronomie.nl/nieuws/1430/bizar_tollende_dubbelster_verklaart_30_jaar_oud_raadsel.html :
Beeld: Artist’s impression van DI Herculis

www.astronomie.nl
www.jaarvandesterrenkunde.nl